State of Rajasthan & Ors. v. Anisur Rahman & Connected Matters
(17 October 2025) by the Supreme Court of India, and below them I have provided a translation (in Telugu) of those reasons.
===The central question in these petitions is whether doctors practising allopathy and doctors practising indigenous systems of medicine (such as Ayurveda, Homeopathy, Unani etc) can be treated equally for service-conditions such as retirement age.
Earlier decisions:
===In New Delhi Municipal Corporation v. Dr. Ram Naresh Sharma & Ors., the Bench held that AYUSH doctors (indigenous system) and allopathy doctors in the CHS could not be placed in separate categories because though the systems differ, they render the very same service to patients so classification would be unreasonable and discriminatory.
In State of Gujarat & Ors. v. Dr. P. A. Bhatt & Ors., the Court distinguished the earlier case and held that classification based on educational qualification is valid; in particular, it found that allopathic doctors perform emergency, trauma, complicated surgeries which AYUSH doctors typically do not, hence not equal for “equal work / equal pay” type claims.
Subsequent case Dr. Solamon A. v. State of Kerala & Ors. held similarly that AYUSH/Ayurvedic doctors cannot seek parity with allopathic doctors given the differences in academic qualification and standards.
Also in Central Council for Research in Ayurvedic Sciences & Anr. v. Bikartan Das & others it was held that age of superannuation is governed by specific rules, and that equality of work does not automatically lead to equal service conditions unless the statutory framework provides.
The Court observed that despite the above precedents, there is ambiguity when it comes to service-conditions like retirement age and pay packages for doctors administering different forms of medicine. It emphasised the test must be: identity of functions, similarity in work carried out and comparable duties assigned.
The Court accepted that there are qualitative distinctions between allopathy doctors (MBBS etc) vs indigenous‐system doctors (AYUSH). For example:
Allopathy doctors deal with critical care, immediate life-saving measures, invasive procedures including surgeries and even post-mortem; the Court held these are not ordinarily carried out by AYUSH doctors.
The foot-fall (number of patients) in hospitals run by allopathy doctors is far more than in institutions of indigenous systems.
The curriculum, diagnostics, treatment philosophy, medicine composition in allopathy diverge substantially from indigenous system practice.
The Court also accepted the States’ argument: the enhancement of retirement age (for allopathy doctors) was a measure to ensure sufficient qualified and experienced allopathy doctors are available for public health. The shortage of allopathy doctors was held to be a relevant state interest, which gives a “reasonable nexus” for differential treatment.
On the constitutional front, the Court reaffirmed the principle that: “treatment of unequals as equals is not permissible.” If two categories of employees are not similarly situated with respect to functions and duties, equality in service conditions cannot be mechanically applied.
Referral to Larger Bench: Because of the conflicting judgments in earlier decisions and the importance of the question, the Court referred the issue to a Larger Bench for authoritative final decision.
Interim Directions: Pending the Larger Bench decision:
States may continue AYUSH doctors beyond their stipulated retirement age up to the retirement age applicable to allopathy doctors but without regular pay and allowances.
If the state allows continuation, those doctors shall be paid half the pay and allowances during the interim period. If final decision favours them, the half-pay may be regularised/adjusted. If not, the half-pay may be adjusted against pension or other dues.
If an individual refuses to continue on these terms, they will be treated as retired and the outcome of the reference will not affect them.
TELUGU
ఈ కేసుల్లో ప్రధాన ప్రశ్న ఏమిటంటే – ఆలొపాథి వైద్యులు మరియు ఆదివైద్య, ఆయుర్వైద్య, యూనాని, హోమీప్యాథీ లాంటి స్థానిక వైద్య వ్యవస్థల వైద్యులు (AYUSH) సేవ నియమాలలో, ముఖ్యంగా తిరుగుబాటుదల వయస్సు (రటైర్మెంట్ ఎేజ్) విషయంలో సమానంగా వ్యవహరించబడ్డారా అన్నది.
గడిచిన తీర్పులు:
New Delhi Municipal Corporation వర్సెస్ Dr Ram Naresh Sharma లో, CHS లోని జనరల్ డ్యూటీ మెడికల్ ఆఫీసర్లు (GDMO)కి సూపరాన్యూవేషన్ వయస్సు 60 నుంచి 65 కి పెరిగినప్పుడు, AYUSH వైద్యులు ఆహలుబద్ధంగా కాకపోవడం దృష్ట్యా విచారించబడింది. అక్కడ యూ.కెబినెట్ నిర్ణయం ద్వారా AYUSH వైద్యులకు కూడా 65 వయస్సు వరకూ వయస్సు పెంపుని అనుమతించారు. అది విధానం-ప్రాముఖ్యంగా తీసుకొని, అన్ని వైద్య వ్యవస్థల వైద్యులు ఒకే వర్గంలో చేర్చలేనని తీర్పులో చెప్పబడింది.
State of Gujarat v. Dr P.A. Bhatt లో, వేరే విధమైన వాదనలు వచ్చాయి: విద్యాసంబంధిత అర్హతల ఆధారంగా వర్గీకరణ చట్టవిరుద్ధం కాదు అన్న తీర్పు ఇచ్చారు; Allopathy వైద్యులు అత్యవసర చికిత్స, ట్రామా, శస్త్ర చికిత్సలను నిర్వహించేవారిగా AYUSH వైద్యులు సాధారణంగా చేయలేరని తీర్పులో వివరిసారు.
Solamon A. కేసులో కూడా, ఐదే విధంగా AYUSH/ఆదివైద్య వైద్యులు Allopathy వైద్యులకు సమ అవకాశాలు వాదించలేరు అని చెప్పబడింది.
CCRAS v. Bikartan Das లో, సూపరాన్యూవేషన్ వయస్సు ప్రత్యేక నిబంధనలు కలిగి ఉంటాయని, పని సమానమైనదని ఉన్న మేరకు సేవా పరిస్థితులలో సార్వత్రిక సమానాన్ని ప్రామాణికంగా వర్తింపజేయలేమని నిర్ణయించబడింది.
కోటేషనుచేసే తీర్పులు మధ్య ఉన్న తేడాలన్నింటికీ మధ్యలో, ఈ బెంచ్ గమనించింది – సేవా నియమాల విషయంలో (ఉదాహరణకు రిటైర్మెంట్ వయస్సు, జీతం) ఒక స్పష్టం-తేడా ఉందని. ఈ విషయంలో పరీక్ష ఇది అని చెప్పబడింది: ఫంక్షన్‌ల ఐడియంటిటీ (ఒకటే విధులు), పని సమానత, విధులు తృటిలేని వటెనం (comparable duties) ఉన్నాయా అన్నది.
ముఖ్యంగా తేడాలు:
Allopathy వైద్యులు అత్యవసర చికిత్స, జీవితరక్షణా చర్యలు, శస్త్రచికిత్సలు, పోస్టుమార్టం వంటి బాధ్యతలను నిర్వహిస్తారని తీర్పులో గుర్తించారు; AYUSH వైద్యులు సాధారణంగా ఇవిలాంటివి చేయరు అని చెప్పబడింది.
ప్రభుత్వ ఆసుపత్రులలో Allopathy వైద్యులతో నడిచే ఆసుపత్రుల్లో రోగుల పాదార్పణ (foot-fall) AYUSH వ్యవస్థ ఆసుపత్రుల కన్నా ఎంతో అధికంగా ఉందని తీర్పులో పేర్కొన్నారు.
విద్యా కోర్సులు, నిర్ధారణ విధానాలు, చికిత్సా తత్వాలు, మందుల సంయోజనాల విషయంలో Allopathy మరియు AYUSH వ్యవస్థల మధ్య తేడాలు ఉన్నాయని గుర్తింపు ఇచ్చారు.
రాష్ట్రాల వాదనలు కూడా తీర్పులో గుర్తించబడ్డాయి: Allopathy వైద్యుల కొరత ఉన్న విషయం, వారికి వయస్సు పెంచడం ద్వారా అనుభవం గల వైద్యులు పరిపూర్ణంగా సేవ ఇవ్వగలరని రాష్ట్రాల వారు వాదించారు. ఈ వాదన ప్రభుత్వ ఆరోగ్యసేవల పరిరక్షణ అనే చట్టబద్ధ ఉద్దేశ్యంతో సార్వంగా సమర్థత (reasonable nexus) కలిగి ఉందని తీర్పులో చెప్పబడింది.
రాజ్యాంగ పరంగా, సంఘటన ఇది – సమానులని సమానంగా, అసమానులని అసమానంగా వ్యవహరించాలి అనే ప్రపంపంచసిద్ధాంతం తిరిగి గుర్తించబడింది. రెండు వర్గాలు పని, విధులు ప్రకారంగా ఒకటే స్థోతివుండకపోతే, సేవా నియమాల విషయంలో స్వయంచాలకంగా సమానత్వాన్ని అన్వయించలేము.
లార్జర్ బెంచ్ కు రిఫరెన్స్ చేయడం: ఈ విషయంలో వివిధ తీర్పులు ఉండటం, చట్టబద్ధంగా స్పష్టత లేనిలా ఉండటం కారణంగా, స్పష్ట నిర్ణయం పొందేందుకు ఈ కేసును పెద్ద బెంచ్‌కు వెంపిక చేశారు.
మధ్యంతర నిర్దేశాలు (ఇంటరిమ్):
చివరి తీర్పు వచ్చే దాకా, రాష్ట్రాలు AYUSH వైద్యులను వారి అందుబాటులో ఉన్న రిటైర్మెంట్ వయస్సు తర్వాత కూడా Allopathy వైద్యులకు ఉన్న రిటైర్మెంట్ వయస్సు వరకూ కొనసాగించవచ్చు – కానీ సాధారణ జీతం మరియు భత్యాలు లేకుండా.
ఆ సమయంలో, వారి జీతం-భత్యాల యొక్క అర్ధం (half-pay) మాత్రమే చెల్లించబడతుందని నిర్ణయించబడింది. తుది తీర్పు AYUSH వైద్యులపేరు అనుకూలంగా ఉంటే ఈ रकम భాధ్యతలు లేదా పెన్షన్‌లో సమీకరించబడుతుంది, కాని తుది తీర్పు వ్యతిరేకంగా ఉంటే ఈ ఖర్చు వారి పెన్షన్ లేదా ఇతర వసూలులలో ప్రతిఫలించవచ్చు.
ఐతే ఒక వైద్యుడు ఈ షరతులతో కొనసాగదలిస్తే, అతన్ని «రిటైర్డ్» గా భావించి, లార్జర్ బెంచ్ నిర్ణయం అతనిపై ప్రభావం చూపించదని సూచించారు.
JUDGEMENT